Μάθηση: η διαδικασία πρόσληψης, αποκωδικοποίησης, κατανόησης, καταχώρησης της πληροφορίας και η δημιουργία μηχανισμών συσχέτισης, οργάνωσης και ανάκλησης της καταχωρημένης πληροφορίας.
Η μάθηση γίνεται τόσο σε κυτταρικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο οργάνου. Στους σύνθετους οργανισμούς, που αποτελούνται από εκατομμύρια κύτταρα και πολλά όργανα, η διαδικασία της μάθησης διαφοροποιείται-εξειδικεύεται ανάλογα με τη λειτουργική αποστολή κάθε κυττάρου και κάθε συστήματος κυττάρων. Μέρος της μάθησης στους πολυκύτταρους οργανισμούς είναι και η εξεύρεση-δοκιμή-εγκατάσταση συστημάτων επικοινωνίας μεταξύ τους, ώστε όλα μαζί να λειτουργούν σαν ένα σύνολο, με ιδιότητες ανώτερες του αθροίσματος των ιδιοτήτων των επιμέρους οργάνων.
Ο άνθρωπος μαθαίνει να αναπνέει μέσω του αντανακλαστικού της αναπνοής, ανακαλώντας την από την κυτταρική μνήμη (μάθηση εσωτερικής επικοινωνίας και επικοινωνίας με τον έξω κόσμο), να τρώει και να επεξεργάζεται την τροφή. Μετά μαθαίνει να βλέπει, να ακούει, να κινείται, να αντιλαμβάνεται, διαχωρίζει, καταχωρεί και συνδυάζει ερεθίσματα απτικά, οσφρητικά, οπτικά, ακουστικά, γευστικά και κιναισθητικά. Έτσι δημιουργεί δικτυώματα εσωτερικής επικοινωνίας, τα οποία επιτρέπουν την αποκρυπτογράφηση του έξω κόσμου και την επιβίωση σε αυτόν.
Σε αυτό το πολύ αρχικό στάδιο μάθησης η καταγραφή «χρωματίζεται» από τον πόνο ή την ανακούφιση που προκαλεί το κάθε ερέθισμα και από τον τρόπο με τον οποίο τα ερεθίσματα παρουσιάζονται από το περιβάλλον. Ο «χρωματισμός» των ερεθισμάτων διαφέρει ανάλογα με την συναισθηματική κατάσταση του περιβάλλοντος και τη νοοτροπία αυτού. Παραδείγματος χάριν, το φίδι είναι ένα ερπετό. Το παιδί που μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον που τα φίδια είναι ιερά και χαίρουν του σεβασμού των ανθρώπων, έχει διαφορετική καταγραφή της έννοιας φίδι ως ζώο και ως σύμβολο από ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον φοβικό για τα φίδια.
Ο τρόπος που οι πληροφορίες προσλαμβάνονται, αξιολογούνται και «χρωματίζονται» συναισθηματικά από το περιβάλλον δημιουργεί το βασικό υπόβαθρο για την περαιτέρω μάθηση. Ο κάθε οργανισμός έχει τα χαρακτηριστικά του είδους, αλλά έχει και την απόλυτα δική του διαφοροποίηση στον τρόπο που μπορεί να μαθαίνει. Κάθε περιβάλλον έχει διαφορετική σχέση με τη μάθηση, με τη διευκόλυνση ή τον αποκλεισμό της δυνατότητας μάθησης και την παρεκτροπή-παρερμηνεία των ερεθισμάτων, ώστε η μάθηση να προσανατολίζεται στο να δημιουργήσει ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Κάθε περιβάλλον, όπως και κάθε οργανισμός έχει τις δικές του ανάγκες, φοβίες, επιθυμίες που προσανατολίζουν, παρεκκλίνουν, αποκλείουν ή διευρύνουν τη δυνατότητα του να μαθαίνει.
Σε κάθε χρονικό σημείο της ζωής του ανθρώπου η συμπεριφορά του, η συναισθηματική του κατάσταση, ο τρόπος διαχείρισης της ζωής του εξαρτάται από αυτά που έχει μάθει. Άσχετα όμως αν ο άνθρωπος θεωρεί ή όχι ότι μπορεί να συνεχίσει να μαθαίνει, η μάθηση είναι μια καθημερινή διαδικασία και ο μόνος τρόπος αποκλεισμού της είναι η ψυχολογική εμπλοκή άρνησης, η οποία μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους.
Τα άλογα, όπως και οι άνθρωποι, μαθαίνουν τον κόσμο μέσα από τις κοινωνικές ομάδες στις οποίες μεγαλώνουν και ανάλογα με τις νοοτροπίες αυτών των κοινωνικών ομάδων. Επειδή οι πιθανότητες ψυχολογικής αναστολής στη διαδικασία της μάθησης φαίνεται να είναι πολύ χαμηλότερης σημασίας στα άλογα από ότι στους ανθρώπους, επειδή η φυσική τους περιέργεια είναι τεράστια και το ένστικτο επιβίωσης στην επιφάνεια του συνειδητού, δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ενεργοποιήσουν ξανά τις διαδικασίες μάθησης, όταν αυτές έχουν επιβραδυνθεί είτε ανασταλεί κάτω από τον φόρτο υπερπληροφόρησης, παραπληροφόρησης, συνεχόμενων αντικρουόμενων μηνυμάτων και ψυχολογικής καταπόνησης.
Το άλογο βοηθάει στη διαδικασία της μάθησης μέσα από τα ξεκάθαρα μηνύματα και την «καθαρή» επικοινωνία του, που είναι μέρος της φύσης του. Στην επαφή του με τον άνθρωπο, απορροφώντας και αναπαράγοντας την συμπεριφορά της σύγχυσης που διακατέχει τον άνθρωπο, πρώτον δίνει την ευκαιρία της διαπίστωσης αυτής της σύγχυσης και δεύτερον δημιουργεί τον χώρο για το ξεκαθάρισμα των πληροφοριών και των διαδικασιών της μάθησης.
Παραδείγματος χάριν, πολλές φορές στη ζωή όλων έχει συμβεί να θέλουμε και να αγωνιζόμαστε για κάτι, να χρησιμοποιούμε όλες μας τις γνώσεις και όλο μας το δυναμικό και το αποτέλεσμα να είναι επαναλαμβανόμενη αποτυχία.
Το άλογο μας βοηθά να ξεκαθαρίσουμε:
α) αν είναι πραγματικά ανάγκη μας αυτός ο στόχος
β) αν η επιθυμία για αυτόν τον στόχο, που εκπορεύεται από την συγκεκριμένη ανάγκη, είναι καθαρή ή αναμεμειγμένη με συγκρουόμενες επιθυμίες άλλων ή με κάποιες δικές μας αρχές και αξίες ή με νόμους και κανόνες της οικογένειας ή/και του κοινωνικού περιβάλλοντος
γ) να μας αποκαλύψουν ότι οι ορισμοί των πραγμάτων που έχουμε στο μυαλό μας και οι γνώσεις που θεωρούμε αδιάλλακτα ορθές είναι δυσλειτουργικές
δ) να μας δείξουν ότι οι διαδικασίες μάθησης που χρησιμοποιούμε μέχρι εκείνη την στιγμή είναι ανεπαρκείς
ε) να μας δομήσουν καινούργιες διαδικασίες μάθησης.
Και όλα αυτά χωρίς κριτική και ταπείνωση, χωρίς καν να χρησιμοποιηθούν οι συνειδητές μας διαδικασίες, με έναν ήρεμο τρόπο που αντί να μας πιέζει παραπάνω μας απελευθερώνει, ώστε να αξιοποιήσουμε το πραγματικό μας δυναμικό και να επανασυνδεθούμε με τη φυσική χαρά που μας δίνει η μάθηση.